-
۵۳
آتش‌سوزی‌ها بر اساس نوع ماده سوختنی و ویژگی‌های احتراق، به پنج کلاس A، B، C، D و K تقسیم می‌شوند. این طبقه‌بندی توسط NFPA (انجمن ملی حفاظت از حریق آمریکا) تعیین شده است و نقش مهمی در انتخاب روش‌های صحیح اطفای حریق دارد. در این مقاله، به بررسی تخصصی هر کلاس حریق و روش‌های مناسب برای کنترل آن می‌پردازیم.
---
۱. حریق کلاس A – مواد جامد قابل اشتعال
ویژگی‌ها:
این نوع آتش‌سوزی شامل مواد جامدی است که پس از سوختن، خاکستر باقی می‌گذارند. نمونه‌هایی از این مواد عبارت‌اند از:
✔ چوب، کاغذ و پارچه
✔ پلاستیک‌های قابل اشتعال
✔ برخی زباله‌های آلی
روش‌های اطفا:
✅ آب: خنک کردن ماده سوختنی و کاهش دما
✅ خاموش‌کننده‌های کف (Foam): ایجاد لایه‌ای برای جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش
✅ پودر خشک ABC: مهار احتراق از طریق قطع واکنش زنجیره‌ای
---
۲. حریق کلاس B – مایعات و گازهای قابل اشتعال
ویژگی‌ها:
✔ شامل مایعاتی مانند بنزین، نفت، الکل و رنگ
✔ گازهای قابل اشتعال مانند پروپان و بوتان
✔ بدون تولید خاکستر پس از احتراق
روش‌های اطفا:
✅ خاموش‌کننده‌های کف (Foam): تشکیل لایه‌ای روی سطح مایع و جلوگیری از تبخیر
✅ دی‌اکسید کربن (CO₂): کاهش اکسیژن و خفه کردن آتش
✅ پودر خشک BC: قطع واکنش احتراق
❌ عدم استفاده از آب: آب می‌تواند باعث پخش شدن مایع و گسترش آتش شود.
---
۳. حریق کلاس C – تجهیزات الکتریکی
ویژگی‌ها:
✔ شامل تابلوهای برق، سیم‌کشی و دستگاه‌های الکتریکی
✔ خطر برق‌گرفتگی در صورت استفاده از مواد نامناسب
روش‌های اطفا:
✅ قطع برق: اولین اقدام برای کاهش خطر برق‌گرفتگی
✅ دی‌اکسید کربن (CO₂): کاهش اکسیژن بدون ایجاد رسانایی الکتریکی
✅ پودر خشک BC یا ABC: جلوگیری از ادامه احتراق بدون آسیب به تجهیزات
❌ عدم استفاده از آب و کف: خطر برق‌گرفتگی و گسترش آتش را افزایش می‌دهد.
---
۴. حریق کلاس D – فلزات قابل اشتعال
ویژگی‌ها:
✔ شامل فلزاتی مانند منیزیم، تیتانیوم، سدیم و پتاسیم
✔ واکنش شدید برخی فلزات با آب و ایجاد خطر انفجار
روش‌های اطفا:
✅ پودر مخصوص فلزات (گرافیت، کلرید سدیم): حذف اکسیژن و کنترل دمای فلز
❌ عدم استفاده از آب و CO₂: برخی فلزات در تماس با آب یا دی‌اکسید کربن واکنش شدید نشان داده و خطر انفجار ایجاد می‌کنند.
---
۵. حریق کلاس K – روغن‌ها و چربی‌های آشپزی
ویژگی‌ها:
✔ شامل روغن‌های گیاهی و حیوانی در آشپزخانه‌ها
✔ دمای احتراق بالا و خطر واکنش شدید با آب
روش‌های اطفا:
✅ خاموش‌کننده‌های شیمیایی تر (Wet Chemical): ایجاد واکنش صابونی و کاهش دما
✅ پوشاندن آتش با درپوش فلزی: جلوگیری از تماس اکسیژن با روغن
❌ عدم استفاده از آب: باعث پرتاب روغن داغ و گسترش آتش می‌شود.
---
جمع‌بندی و نکات کلیدی
هر نوع حریق نیاز به روش خاصی برای اطفا دارد و استفاده از ماده اشتباه می‌تواند خطرات بیشتری ایجاد کند.
خاموش‌کننده‌های چندمنظوره مانند پودر ABC در بسیاری از مواقع مفید هستند، اما برای فلزات و روغن‌های آشپزی باید از مواد تخصصی استفاده شود.
شناخت این طبقه‌بندی برای آتش‌نشانان، کارکنان صنعتی و حتی عموم مردم ضروری است.
با رعایت استانداردهای NFPA و انتخاب روش‌های صحیح، می‌توان خسارات ناشی از حریق را به حداقل رساند.
